O powodzi i podtopieniach w szerokim gronie
Zmiany klimatu coraz silniej dotykają polskie miasta i aglomeracje miejskie. Lokalne podtopienia i powódź błyskawiczna w okolicy Bielska-Białej będą tematem spotkania leśników, samorządowców, przedstawicieli organizacji pozarządowych i naukowców. W spotkaniu, które odbędzie się 20 czerwca 2024 r. o godzinie 15:30 w siedzibie Nadleśnictwa Bielsko (RDLP w Katowicach) weźmie udział Mikołaj Dorożała, Podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, Główny Konserwator Przyrody.
Powódź błyskawiczna spowodowana gwałtownymi, ulewnymi opadami deszczu nawiedziła w pierwszych dniach czerwca tereny w okolicy Bielska-Białej. Miejscowo, na metr kwadratowy gruntu w ciągu doby spadło 150 litrów wody. Ogromna ilość opadów zamieniła lokalne cieki wodne, jak Niwka czy Potok Starobielski, w rwące potoki.
Zjawiska meteorologiczne o tak silnym i nagłym charakterze są powodowane mi.in. przez negatywne skutki zachodzących zmian klimatu. Efekt powodzi został dodatkowo spotęgowany silną urbanizacją i gęstością zabudowy. Odpowiedzialna polityka przestrzenna, zwłaszcza na terenach górskich, uwzględniająca rolę terenów niezurbanizowanych w obiegu wody w przyrodzie, pozwala niwelować skutki silnych anomalii pogodowych. Kwestia ta została przedstawiona w Monografii Komisji Hydrologicznej PTG – tom 2 pt. „Woda w mieście” wydanej przez Instytut Geografii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jednym z wniosków z przeprowadzonych przez dr hab. Damiana Absalona, prof. Uniwersytetu Śląskiego i dr Macieja Kozaka badań pt. „Modelowanie wezbrań w zlewniach miejskich na przykładzie Bielska-Białej jest teza głosząca, iż „W zlewniach górskich i podgórskich dominującym czynnikiem mającym wpływ na wielkość powstającego opadu efektywnego, a tym samym odpływu powierzchniowego jest rodzaj podłoża gruntowego”.
Projekty CKPŚ - mała retencja górska oraz mała retencja nizinna
- Występujący w skali całego kraju problem zabudowy miast i aglomeracji, znaczące zwiększanie udziału powierzchni betonowych i brukowych, zabudowa rzek zwężająca ich koryto i nie spowalniająca ich biegu, powstawanie osiedli i apartamentowców, parkingów i centrów handlowych na osuszonych terenach zielonych to dodatkowe czynniki bezpośrednio wpływające na spływ powierzchniowy w mieście – podkreśla Jerzy Fijas, zastępca dyrektora generalnego LP ds. zrównoważonej gospodarki leśnej.
Lasy ogrywają jedną z głównych ról w łagodzeniu negatywnych skutków zmian klimatu, co wyraźnie widzimy w kontekście ww. powodzi błyskawicznej. Na terenie Nadleśnictwa Bielsko nie odnotowano większych szkód wyrządzonych przez ostatnie ulewne deszcze, a drobne zniszczenia infrastruktury leśnej są na bieżąco naprawiane przez lokalnych leśników. Okoliczne lasy są również stale przebudowywane, czego efektem jest wzbogacenie ich składu gatunkowego oraz naturalnej odporności na zagrożenia, w tym na niekorzystne zjawiska atmosferyczne. Sytuacja sanitarna lasów Nadleśnictwa Bielsko jest obecnie dobra, co potwierdza prowadzony cyklicznie monitoring stanu lasu. Obserwujemy ekspansję buka oraz regenerację i intensywne odnawianie się jodły – gatunków naturalnych dla lasów beskidzkich.
Ponadto nadleśnictwo od wielu lat jest czynnie zaangażowane w „Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich", służący m.in. retencjonowaniu wody w środowisku leśnym oraz spowolnieniu spływu powierzchniowego wód. W tutejszych lasach wykonano m.in. przelewy górne oraz kratownice poniżej brodów, pełniące rolę dodatkowego zabezpieczenia gruntów szkieletowych. Dla wzmocnienia, kratownice obsadzone zostały wierzbą. Na terenie nadleśnictwa znajdują się zbiorki ulokowane w układzie kaskadowym, magazynujące wodę ze spływu powierzchniowego i w pewien sposób spłaszczające falę powodziową.
Fot. archiwum Nadleśnictwa Bielsko
Lasy otaczające Bielsko-Białą stanowią wspólne dobro całej lokalnej społeczności. Organizowane w Nadleśnictwo Bielsko spotkanie ma stanowić płaszczyznę do wzajemnego dialogu wszystkich stron, którym bliskie jest dobro tutejszej przyrody. Dla leśników jako zarządców tego terenu, głos strony społecznej, w tym m.in. przedstawicieli samorządu, świata nauki i organizacji pozarządowych ma szczególne znaczenie. - Lasy Państwowe zdają sobie sprawę, jak ważne dla naszych obywateli są lasy i że lokalni mieszkańcy oczekują realnego współdecydowania o kształcie ich zagospodarowania. Chcemy słuchać tych głosów i tworzymy przestrzeń na partycypację społeczną – podsumowuje dyrektor generalny Lasów Państwowych Witold Koss.
W materiale poniżej przybliżamy zakres realizacji projektów związanych z małą retencją.
