Odsłonięcie torfowiska w rezerwacie Bór na Czerwonem
Rezerwat przyrody Bór na Czerwonem w Nadleśnictwie Nowy Targ to jeden z najstarszych rezerwatów przyrody w Polsce, który powstał w 1925 roku. W ostatnim czasie leśnicy przeprowadzili tam zabieg mający na celu utrzymanie torfowiska i uchronienie go przed osuszeniem.
Torfowisko zaczęło zarastać, ponieważ otaczający je las zaczął wkradać się na jego teren. Aby powstrzymać zarastanie tego niezwykle cennego siedliska leśnicy z Nadleśnictwa Nowy Targ odsłonili kopułę torfowiska z drzew i krzewów. Zabieg ten miał na celu uchronienie torfowiska przed osuszeniem. To jeden z największych na Podhalu rezerwuarów wody. Wysychanie torfowiska wiązałoby się z utratą cennego siedliska oraz uwalnianiem gazów cieplarnianych do atmosfery.
Torfowiska wysokie przyjmujące postać kopuł na Podhalu nazywane są pustaciami lub puściznami.
Od 1948 roku rezerwat znajduje się w zarządzie Nadleśnictwa Nowy Targ. Pierwotnie teren rezerwatu obejmował jedynie około 5 ha powierzchni torfowiska. W 2003 roku nowotarscy leśnicy poszerzyli rezerwat o tereny leśne, otaczające kopułę torfowiska i obecnie jego powierzchnia wynosi prawie 115 ha.
Bór na Czerwonem jest torfowiskiem wysokim i wraz z pozostałymi kompleksami torfowisk Kotliny Orawsko-Nowotarskiej stanowi transgraniczny, największy w tej części Europy obszar mokradeł tego typu. Zaledwie 7 % powierzchni wszystkich mokradeł Polski stanowią torfowiska wysokie, przyjmujące postać kopuł.
To wyjątkowe miejsce w 2018 roku zostało wpisane na listę obszarów mokradłowych o szczególnym znaczeniu międzynarodowym, prowadzoną przez Konwencję Ramsarską. To najwcześniej podpisane (1971 r.) porozumienie międzynarodowe w dziedzinie ochrony przyrody na świecie, ratyfikowane w chwili obecnej przez 172 państwa. Lista Konwencji Ramsarskiej jest swoistym odpowiednikiem Listy Światowego Dziedzictwa Kultury, tyle że obejmującym szczególnie cenne obszary mokradłowe. Bór na Czerwonem jest jednym z 19 obiektów z Polski.
W latach 2009-2010 powstała trasa z podestem i tarasem widokowym na kopule torfowiska wysokiego. Pozwala na zapoznanie się z największym i najstarszym pomnikiem żywej przyrody na terenie Nadleśnictwa Nowy Targ i starostwa nowotarskiego, historią jego powstania, najważniejszymi gatunkami fauny i flory, a także problemami aktywnej ochrony lasów podmokłych w Karpatach na terenach Natura 2000. Ścieżka „Bór na Czerwonem” została zrealizowana przy wsparciu finansowym ze środków Unii Europejskiej w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013.
Tablica informacyjne przed wejściem na ścieżkę Fot. Michał Kuciński, Nadleśnictwo Nowy Targ
W 2014 roku ścieżka edukacyjna „Bór na Czerwonem” została jednym z laureatów w plebiscycie na najlepszą inicjatywę lokalną zrealizowaną z Funduszy Europejskich w Małopolsce. Nadleśnictwo Nowy Targ zostało laureatem w kategorii Człowiek-potencjał.
